• według skali podatkowej (art. 27 ustawy PIT),
• IP BOX (art. 30ca ustawy PIT),
• podatek liniowy (art. 30c ustawy PIT)
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (rozdział 2 ustawy o ryczałcie).

Z metody kasowej mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy rozpoczynają działalność gospodarczą oraz tacy, których przychody w poprzednim roku podatkowym nie przekraczały 1 mln PLN. Z tego rozwiązania mogą korzystać osoby fizyczne osiągające przychody z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie.

W metodzie kasowej przychód powstaje w dacie uregulowania należności. Przez uregulowanie należności będzie rozumiane również częściowe uregulowanie należności, a także wpłaty na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych. Przychodem jest  zatem również, np. zapłacona zaliczka, przedpłata czy zapłacona rata.

Kasowy PIT mogą wybrać podatnicy, którzy prowadzą podatkową księgę przychodów i rozchodów lub ewidencję ryczałtową.

W wersji 2025.1 wprowadzono zmiany dostosowujące program do wyliczenia zaliczki na PIT według tzw. metody kasowej, czyli zgodnej z faktyczną zapłatą. Dodano nowe okno Ewidencja kasowego  PIT, z poziomu którego w wersji 2025.2 dodano możliwość księgowania rozliczeń.

Ewidencja kasowego PIT

Ewidencja kasowego PIT jest widoczna jeżeli pobrano jeden z modułów: Księga Podatkowa lub Księga Handlowa lub Księga Handlowa Plus oraz w Konfiguracji Firmy/ Księgowość/ Parametry  jako rodzaj księgowości wskazana jest Księga podatkowa lub Ewidencja ryczałtowa, niezależnie czy w Konfiguracji Firmy/  Firma/ Księgowość/ Deklaracje i stawki podatkowe dla parametru Rozliczanie PIT wskazano metodę zwykłą czy kasową.

Na liście znajdują się dokumenty z rejestru VAT sprzedaży i zakupu oraz ewidencji dodatkowej kosztów i przychodów, które mają zaznaczony parametr Kasowy PIT. Na liście widoczne są dokumenty bez względu na status ich rozliczenia.

Gałęziami głównymi na liście są dokumenty z rejestru VAT i ewidencji dodatkowej. W przypadku dokumentów rozliczonych w całości lub w części pod dokumentem znajdują się gałęzie podrzędne, czyli dokumenty rozliczające dany dokument.

Na liście rozliczeń w Ewidencji kasowego  PIT widoczne są następujące kolumny:

• Dokument – w przypadku gałęzi głównej jest to numer dokumentu z rejestru VAT sprzedaży lub z rejestru VAT zakupu lub z ewidencji dodatkowej przychodów lub z ewidencji dodatkowej kosztów, w przypadku gałęzi podrzędnych są to numery dokumentów rozliczających,
• Data wystawienia,
• Kwota– w przypadku gałęzi głównej kwota należności lub zobowiązania wynikająca z faktury, w gałęziach podrzędnych kwota rozliczenia,
• Data rozliczenia – data uregulowania należności lub zobowiązania.

Na liście dostępne są filtry:

• Kasowy PIT za okres – filtr pozwala wyfiltrować dokumenty według daty rozliczenia,
• Data wystawienia,
• Dokumenty źródłowe: Przychodowe oraz Rozchodowe – filtr widoczny jeżeli jako rodzaj księgowości wskazana jest Księga podatkowa.

Jeżeli jako rodzaj księgowości wskazana jest Księga podatkowa to domyślnie po wejściu na listę w filtrze będą zaznaczone dokumenty Przychodowe i Rozchodowe. Dokumenty przychodowe to dokumenty wystawione w rejestrze sprzedaży i ewidencji dodatkowej przychodów, natomiast dokumenty rozchodowe to dokumenty wystawione w rejestrze zakupów i ewidencji dodatkowej kosztów.

Domyślnie po wejściu na listę, parametr  Kasowy PIT za okres w obszarze filtra jest odznaczony. Po zaznaczeniu parametru domyślnie wskazany jest miesiąc poprzedni w stosunku do bieżącego. Zmiana filtrów na liście jest zapamiętywana dla operatora.

Jeżeli na dokumencie w rejestrze VAT sprzedaży i w rejestrze VAT zakupu jest zaznaczony parametr Inny kurs do księgowania, to na liście Ewidencji kasowego PIT wartość dokumentu jest wyliczona według kursu do księgowania.

Po podświetleniu dokumentu głównego i naciśnięciu przycisku Zmień  zostanie otworzony dokument z rejestru VAT lub ewidencji dodatkowej. Po podświetleniu gałęzi podrzędnej i naciśnięciu Zmień  zostanie otworzony dokument rozliczenia.

Z poziomu listy Ewidencji kasowego PIT dostępny jest wydruk faktur przychodowych rozliczanych kasowym PIT Ewidencja kasowego PIT/ Ewidencja faktur rozliczanych metodą kasową PIT. Wydruk jest dostępny jeżeli w filtrze pod listą dla parametru Dokumenty źródłowe zaznaczona jest opcja Przychodowe.

Rozliczenie kasowego PIT

Z poziomu listy Ewidencji kasowego PIT w pasku głównym dostępny jest przycisk Rozliczenie kasowego PIT    .

Po podświetleniu pozycji na liście  i naciśnięciu przycisku Rozliczenie kasowego PIT zostaje otworzone okno, na którym znajduje się informacja o miesiącu i roku zakwalifikowania dokumentu do kasowego PIT oraz kwota rozliczenia.

W przypadku gdy dokument w rejestrze vat sprzedaży lub ewidencji dodatkowej przychodów będzie nierozliczony lub rozliczony częściowo, to na oknie Rozliczenie kasowego PIT pojawi się wpis z rokiem i miesiącem na 2 lata do przodu od daty wystawienia dokumentu.

W przypadku nierozliczonego dokumentu z rejestru VAT zakupu i ewidencji dodatkowej kosztów na liście nie pojawia się wpis z rokiem i miesiącem na 2 lata do przodu od daty wystawienia dokumentu na oknie Rozliczenie kasowego PIT.

Rozliczenie kasowego PIT dla rejestru VAT sprzedaży

Jeżeli na liście Ewidencji kasowego PIT jest zaznaczona faktura z rejestru VAT sprzedaży lub są zaznaczone rozliczenia faktury, to po naciśnięciu w menu górnym przycisku Rozliczenie kasowego PIT zostaje otworzone okno Kwoty do rozliczenia PIT.

W przypadku gdy jako rodzaj księgowości ustawiona jest Księga podatkowa, to na oknie będą widoczne następujące kolumny: Rok, Miesiąc, Data rozliczenia, Kategoria, Stawka, Netto, VAT, Kolumna. W kolumnie Rok i Miesiąc znajdują się informacje o roku i miesiącu z daty rozliczenia. W kolumnach Stawka, Netto i VAT znajdują się proporcjonalnie wyliczone kwoty wynikające z rozliczenia. W kolumnie Kolumna jest wyświetlana kolumna do księgowania pobierana z pozycji dokumentu w rejestrze VAT.

W przypadku gdy na dokumencie w rejestrze VAT sprzedaży znajduje się kilka pozycji i każda pozycja ma inną stawkę VAT lub inną kategorię lub inną kolumnę do księgowania, to tyle samo pozycji będzie widoczne na oknie Rozliczenie kasowego PIT.

W przypadku gdy jako rodzaj księgowości ustawiona jest ewidencja ryczałtowa mechanizm będzie działał analogicznie jak dla księgi podatkowej, tylko różnica będzie w kolumnie do księgowania.

Rozliczenie kasowego PIT dla rejestru VAT zakupu

Jeśli na liście Ewidencji kasowego PIT zaznaczona faktura z rejestru VAT zakupu lub jej rozliczenia to po wyborze w menu górnym Rozliczenie kasowego PIT zostaje otworzone okno Kwoty do rozliczenia PIT.

Na oknie będą widoczne następujące kolumny: Rok, Miesiąc, Data rozliczenia, Kategoria, Stawka, Netto, VAT, Kolumna. W kolumnie Rok i Miesiąc znajdują się informacje o roku i miesiąc z daty rozliczenia. W kolumnach Stawka, Netto i VAT znajdują się proporcjonalnie wyliczone kwoty. W kolumnie Kolumna jest wyświetlana kolumna do księgowania pobierana z pozycji dokumentu rejestru VAT. W kolumnie Kolumna będzie się wyświetlać kolumna do księgowania pobierana z pozycji dokumentu w rejestrze VAT.

W przypadku gdy na dokumencie w rejestrze VAT zakupu znajduje się kilka pozycji i każda pozycja ma inną stawkę VAT lub inną kategorię lub inną kolumnę do księgowania, to tyle samo pozycji będzie widoczne na oknie Rozliczenie kasowego PIT.

W przypadku gdy jako rodzaj księgowości została ustawiona ewidencja ryczałtowa, to na dokumencie w rejestrze VAT zakupu nie ma znacznika Kasowy PIT. Dokumenty kosztowe nie są widoczne na liście dokumentów w Ewidencji kasowego PIT.

Rozliczenie kasowego PIT dla dokumentu ewidencji dodatkowej przychodów

Jeśli na liście Ewidencji kasowego PIT jest zaznaczony dokument z ewidencji dodatkowej przychodów lub są zaznaczone rozliczenia dokumentu, to po naciśnięciu w menu górnym przycisku Rozliczenie kasowego PIT zostaje otworzone okno Kwoty do rozliczenia PIT.

W przypadku dokumentów z ewidencji dodatkowej na liście Kwoty do rozliczenia PIT przenoszona jest kwota z dokumentu. Kwota nie jest pobierana z kwot dodatkowych uzupełnionych na dokumencie.

W przypadku gdy jako rodzaj księgowości ustawiona jest Księga podatkowa, to w oknie będą widoczne następujące kolumny: Rok, Miesiąc, Data rozliczenia, Kategoria, Kwota. W kolumnie Rok i Miesiąc znajdują się informacje o roku i miesiącu z daty rozliczenia. W kolumnach będą się pokazywać kwoty odpowiednio i proporcjonalnie wyliczone kwoty wynikające z rozliczenia.

W przypadku gdy jako rodzaj księgowości ustawiona jest ewidencja ryczałtowa mechanizm będzie działał analogicznie jak dla księgi podatkowej.

Rozliczenie kasowego PIT dla dokumentu ewidencji dodatkowej kosztów

Jeśli na liście Ewidencji kasowego PIT zostanie zaznaczony dokument z ewidencji dodatkowej kosztów lub jego rozliczenia to po wyborze w menu górnym Rozliczenie kasowego PIT zostaje otworzone okno Kwoty do rozliczenia PIT.

W przypadku dokumentów z ewidencji dodatkowej na liście Kwoty do rozliczenia PIT przenoszona jest kwota z dokumentu. Kwota nie jest pobierana z kwot dodatkowych uzupełnionych na dokumencie.

W przypadku gdy jako rodzaj księgowości ustawiona jest Księga podatkowa, to w oknie będą widoczne następujące kolumny: Rok, Miesiąc, Data rozliczenia, Kategoria, Kwota. W kolumnie Rok i Miesiąc znajdują się informacje o roku i miesiącu z daty rozliczenia. W kolumnach będą się pokazywać kwoty odpowiednio i proporcjonalnie wyliczone kwoty wynikające z rozliczenia.

W przypadku gdy jako rodzaj księgowości została ustawiona ewidencja ryczałtowa, to na dokumencie ewidencji dodatkowej kosztów nie ma znacznika Kasowy PIT. Dokumenty kosztowe nie są widoczne na liście dokumentów w Ewidencji kasowego PIT.

Księgowanie rozliczeń

Po zaznaczeniu gałęzi podrzędnych (dokumentów rozliczających dany dokument) na oknie Ewidencji kasowego PIT i naciśnięciu przycisku Księguj   następuje księgowanie rozliczeń do księgi podatkowej/ ewidencji ryczałtowej. Kwoty i kolumny do jakich jest księgowany dokument rozliczenia są pobierane z okna Kwoty do rozliczenia PIT.

Podczas księgowania rozliczenia do dokumentu z rejestru VAT zakupu znaczenie ma rodzaj odliczeń na pozycjach dokumentu oraz ustawienie parametru Księguj w koszty na formularzu kategorii wskazanej na pozycji dokumentu.

• Jeżeli na pozycji dokumentu w rejestrze VAT zakupu odliczenia są ustawione jako TAK lub Warunkowo, to księgowana jest kwota netto. Nie jest księgowana kwota VAT.
• Jeżeli na pozycji dokumentu w rejestrze VAT zakupu odliczenia są ustawione jako NIE, to księgowana jest kwota brutto.

W przypadku księgowania do księgi podatkowej rozliczenia do dokumentu z rejestru VAT zakupu lub ewidencji dodatkowej kosztów pod uwagę jest brane ustawienie parametru Księguj w koszty na formularzu kategorii wskazanej na pozycji dokumentu (rejestr VAT zakupu) lub w nagłówku dokumentu (ewidencja dodatkowa kosztów). Jeżeli na formularzu kategorii kosztowej zostanie zaznaczony parametr Księguj w koszty, to kwota jest przemnożona przez wskazany dla parametru procent.

Jeżeli na liście zostanie zaznaczona gałąź główna, to automatycznie zostaną zaznaczone wszystkie rozliczenia. Nie ma możliwości zaksięgowania tylko gałęzi głównej, jeżeli gałęzie podrzędne są odznaczone.

Jeżeli w Konfiguracji Firmy/ Księgowość/ Parametry zaznaczono w zależności od rodzaju księgowości parametr Kontrola duplikacji zapisów w Księdze podatkowej lub Kontrola duplikacji zapisów w Ewidencji ryczałtowej, to podczas księgowania dokumentu rozliczenia będzie miała miejsce kontrola duplikacji zapisów księdze podatkowej/  ewidencji ryczałtowej. W przypadku znalezienia duplikatu, dokument rozliczenia nie zostanie zaksięgowany.

Dokumenty rozliczeń z poziomu okna Ewidencji kasowego PIT nie podlegają księgowaniu automatycznemu ustawionemu w Konfiguracji Firmy/ Księgowość/ Parametry na zakładce [Operacje automatyczne], ani księgowaniu zbiorczemu ustawionemu w Konfiguracji Firmy/ Księgowość/ Parametry dla parametru Zbiorcze księgowanie dokumentów (nie podlegają automatycznemu księgowaniu).

Po zaksięgowaniu rozliczenia z poziomu okna Ewidencji kasowego PIT dokument w rejestrze VAT i ewidencji dodatkowej jest zablokowany do edycji. Na dokumencie w rejestrze VAT możliwe są do edycji tylko ustawienia związane z plikiem JPK_V7. Po zaksięgowaniu rozliczenia zarówno rozliczenie na liście Ewidencji kasowego PIT  jak i dokument źródłowy na liście w rejestrze VAT/ ewidencji dodatkowej są widoczne w kolorze niebieskim.

Z poziomu listy Ewidencji kasowego PIT w menu głównym dostępny jest przycisk Zapis księgowy Po zaznaczeniu zaksięgowanego rozliczenia i naciśnięciu przycisku Zapis księgowy  zostaje otworzony formularz zapisu księgowego w księdze podatkowej/ ewidencji ryczałtowej.

Na dokumencie w rejestrze VAT/ ewidencji dodatkowej z zaznaczonym parametrem Kasowy PIT, na zakładce [Dokumenty], w sekcji Dokumenty powiązane znajduje się lista zapisów księgowych powstałych do zaksięgowanych rozliczeń dokumentu z listy Ewidencji kasowego PIT. Po zaznaczeniu zapisu na liście i naciśnięciu przycisku Podgląd dokumentu   zostaje otworzony formularz zapisu księgowego w księdze podatkowej/ ewidencji ryczałtowej powstały po zaksięgowaniu rozliczenia.

Po zaksięgowaniu dokumentu rozliczenia z poziomu Ewidencji kasowego  PIT nie ma możliwości edycji daty rozliczenia w module Kasa/Bank.

Nie ma możliwości usunięcia rozliczenia zaksięgowanego do księgi podatkowej lub ewidencji ryczałtowej, jeżeli bierze w nim udział płatność do dokumentu z zaznaczonym parametrem Kasowy PIT.  Podczas próby usunięcia rozliczenia pojawia się komunikat: Nie można usunąć zaksięgowanego rozliczenia. Należy usunąć zapis księgowy. Usunięcie rozliczenia nie jest możliwe również dla operatora, który nie korzysta z modułu księgowego. Aby usunąć rozliczenie należy w pierwszej kolejności usunąć zapis księgowy.

Z poziomu listy Ewidencji kasowego PIT dostępna jest operacja seryjna Usuń zapisy księgowe. Funkcja ta umożliwia seryjne usunięcie zapisów księgowych z księgi podatkowej/ ewidencji ryczałtowej powstałych po zaksięgowaniu zaznaczonych rozliczeń.

Formularz zapisu księgowego w księdze podatkowej

Formularz zapisu księgowego w księdze podatkowej powstały po zaksięgowaniu rozliczenia z Ewidencji kasowego PIT składa się z zakładki [Ogólne].  Na zakładce [Ogólne] są dostępne następujące pola:

• Data księgowania – data rozliczenia pobrana z Ewidencji kasowego PIT z gałęzi podrzędnej rozliczenia, z kolumny Data rozliczenia,
• Nr dowodu – numer dokumentu źródłowego,
• Data operacji gospodarczej – data pobierana z formularza zapisu w KPIR, z pola Data księgowania,
• Zakład– pole widoczne w przypadku firmy wielozakładowej, do pola przenoszony jest Zakład uzupełniony na formularzu dokumentu w rejestrze VAT/ ewidencji dodatkowej. W przypadku braku uzupełnienia tego pola w rejestrze VAT/ ewidencji dodatkowej, do pola przenoszony jest zakład oznaczony jako Domyślny w menu Ogólne/ Inne/ Zakłady,
• Podmiot– podmiot przenoszony z dokumentu źródłowego z rejestru VAT/ ewidencji dodatkowej,
• Kategoria– kategoria pobrana z nagłówka dokumentu źródłowego Ewidencji kasowego PIT
• Opis –  opis z dokumentu źródłowego,
• Kolumny– kolumna pobrana z Ewidencji kasowego PIT z gałęzi podrzędnej, z kolumny Kolumna (widocznej po naciśnięciu na gałęzi podrzędnej przycisku Rozliczenie kasowego PIT), 
• Kwota– kwota pobrana z Ewidencji kasowego PIT z gałęzi podrzędnej (widocznej po naciśnięciu na gałęzi podrzędnej przycisku Rozliczenie kasowego PIT)

Formularz zapisu księgowego w ewidencji ryczałtowej

Formularz zapisu księgowego w księdze podatkowej powstały po zaksięgowaniu rozliczenia z Ewidencji kasowego PIT składa się z zakładki [Ogólne]. Na zakładce [Ogólne] są dostępne następujące pola:

• Dokument – numer dokumentu źródłowego,
• Ewidencja przychodów – parametr zaznaczony, bez możliwości odznaczenia,
• Ewidencja produktów rolnych – parametr odznaczony, bez możliwości zaznaczenia,
• Data wpisu do ewidencji  – data rozliczenia pobrana z Ewidencji kasowego PIT z gałęzi podrzędnej, z kolumny Data rozliczenia,
• Data uzyskania przychodu – data domyślnie pobierana tak jak do tej pory z formularza zapisu w ewidencji, z pola Data wpisu do ewidencji
• Dokument– numer przenoszony z Ewidencji kasowego PIT z gałęzi nadrzędnej, z kolumny Dokument,
• Kategoria– kategoria pobrana z nagłówka dokumentu źródłowego Ewidencji kasowego PIT,
• Uwagi– opis z dokumentu źródłowego,
• Sprzedaż wg stawek– stawka ryczałtu pobrana z Ewidencji kasowego PIT z gałęzi podrzędnej, z kolumny Kolumna (widocznej po naciśnięciu na gałęzi podrzędnej przycisku Rozliczenie kasowego PIT)

Kwota – kwota pobrana z Ewidencji kasowego PIT z gałęzi podrzędnej (widocznej po naciśnięciu na gałęzi podrzędnej przycisku Rozliczenie kasowego PIT).