Rachunek walutowy – zasady funkcjonowania w świetle przepisów prawa bilansowego i prawa podatkowego

Jednostki gospodarcze, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa dewizowego, mogą przechowywać środki pieniężne w walutach obcych na własnym rachunku walutowym w banku, z którego usług korzystają.

Wycena operacji wyrażonych w walutach obcych wg przepisów UoR

Kwestie związane z wyceną operacji wyrażonych w walutach obcych reguluje art. 30 ust 1 i 2 UoR. Ustawa określa zasady wyceny na dzień bilansowy oraz zasady wyceny operacji następujących w trakcie roku obrotowego.

Wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia – o ile odrębne przepisy dotyczące środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej i innych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz środków niepodlegających zwrotowi, pochodzących ze źródeł zagranicznych nie stanowią inaczej – odpowiednio po kursie:

Z punktu widzenia przepisów Ustawy o rachunkowości, wycena obrotów z tytułu transakcji w dewizach jest przeprowadzona wg przytoczonego powyżej artykułu Ustawy o rachunkowości. Rozchód waluty z rachunku powinien następować według metod wskazanych w art. 34 ust. 4, pkt 1-3 UoR (nie powstaną wówczas RK na rachunku walutowym, powstaną natomiast na kontach rozrachunkowych). Nie jest również sprzeczne z UoR wycenianie rozchodu według kursu sprzedaży banku przy jednoczesnym ustalaniu różnic kursowych od własnych środków pieniężnych.

Wycena operacji wyrażonych w walutach obcych wg przepisów ustawy o podatku dochodowym

Zgodnie z art. 9b ust.1 ustawy o CIT podatnicy ustalają różnice kursowe wg dwóch zasad:

W kontekście tych uregulowań podatnicy, którzy wybiorą opcję drugą, rozliczają różnice kursowe wg zasad UoR i mają one charakter zarówno bilansowy jak i podatkowy. Zatem konto walutowe może funkcjonować według zasad wynikających z Ustawy o rachunkowości i wszystkie związane z tym różnice kursowe będą uznane również za element wyniku podatkowego. Jednostka może dokonywać wyceny wpływu dewiz wg kursu faktycznego wynikającego z charakteru operacji, rozchodu wg metody FIFO (czyli bez ustalania RK od własnych środków pieniężnych) oraz przyjąć zasadę dokonywania wyceny środków pieniężnych tylko na dzień bilansowy.

Podatnicy, którzy wybiorą opcję pierwszą w myśl art. 15 a ust. 8 CIT – także powinni wyznaczać kolejność wyceny środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej, o której mowa w ust. 2 pkt 3 i ust. 3 pkt 3, według przyjętej metody stosowanej w rachunkowości, której nie mogą zmieniać trakcie roku podatkowego.

Metody wyceny środków pieniężnych wyrażonych w walucie obcej

Zgodnie z obowiązującymi ustawami możliwe są następujące sposoby przeprowadzania wyceny:

Założenia wyceny rozchodu środków pieniężnych wyrażonych w walutach obcych

W Comarch ERP XL istnieje możliwość prowadzenia wyceny rozchodu środków pieniężnych wyrażonych w walutach obcych na poziomie rejestru kasowo/bankowego, potocznie zwana magazynem walut. Z funkcjonalnością wprowadzonego sposobu dokonywania wyceny związane są dwa aspekty: kolejność kojarzenia KP z KW (rozliczenie wg FIFO, LIFO) oraz wycena wg kursu pobieranego z KP wg kolejności kojarzenia (LIFO, FIFO) bądź kursu wprowadzanego z ręki.

Definicje FIFO, LIFO

Pod pojęciami FIFO, LIFO należy rozumieć:

Rozliczenie wg. FIFO, LIFO

W systemie Comarch ERP XL została wprowadzona możliwość rozliczenia (skojarzenia) KP z KW wg metod FIFO, LIFO (parametr: Wycena na definicji rejestru kasowo/bankowego). Wybranie opcji: FIFO lub LIFO będzie wpływało na sposób kojarzenia zapisów rozchodowych z zapisami przychodowymi. Zapis rozchodowy zostanie rozliczony (skojarzony) z zapisami przychodowymi wg wskazanej metody kojarzenia FIFO lub LIFO. Istnieje również możliwość rezygnacji z takiego skojarzenia dokumentów KP z KW, poprzez wybór ustawienia: Brak na definicji rejestru walutowego (dotychczasowe działanie systemu). W tym ostatnim przypadku rozliczanie KP z KW będzie możliwe tylko na poziomie dekretów. Kurs, który będzie podpowiadany na zapisach rozchodowych będzie zgodny z dotychczasowym działaniem programu, a więc będzie pobierany zgodnie z ustawieniami na definicji wykorzystywanej operacji. Opis dotychczasowego sposobu dokonywania wyceny (do wersji 8.0) został opisany w biuletynie technicznym pt. Wycena rozchodu środków pieniężnych wyrażonych w walutach obcych.

W rejestrze z określonym typem wyceny: FIFO lub LIFO na poziomie całego rejestru istnieje możliwość wprowadzania jedynie zapisów rozchodowych zgodnych z tym typem. Sposobu skojarzenia zapisów KW z zapisami KP nie można zmienić na wprowadzanych zapisach rozchodowych, musi on być zgodny, z tym który został wybrany dla całego rejestru. A więc w rejestrze z metodą wyceny określoną jako FIFO rozliczenie będzie następowało wg FIFO, w rejestrze z metodą określoną jako LIFO – jako LIFO.

Wycena wg. FIFO, LIFO.

Podczas wprowadzania zapisów kasowo/bankowych w ramach rejestru z określonym sposobem skojarzenia wyceny, na wprowadzonych zapisach istnieje możliwość wybrania kursu po jakim ma następować wycena, zgodnego z typem skojarzenia określonym na całym rejestrze. Kurs zgodny z metodą skojarzenia podpowiada się jako domyślny. A więc w rejestrze z typem określonym jako FIFO, podczas wprowadzania zapisu rozchodowego domyślnie podpowiadany jest kurs zgodny z tą metodą, a więc kurs wg FIFO. Analogicznie w rejestrze z typem określonym jako LIFO, na zapisach rozchodowych domyślnie podpowiadany jest kurs LIFO. Nie istnieje natomiast możliwość wskazania kursu zgodnego z drugim sposobem wyceny, a więc w ramach rejestru o typie FIFO, nie można określić kursu jako LIFO, i na odwrót.

Warto zauważyć, że pomimo stosowania metod FIFO, LIFO, w programie Comarch ERP XL na wprowadzanych zapisach kasowo/bankowych rozchodowych umożliwiono także wycenę wg innego kursu, wprowadzonego z ręki. Taki kurs możliwy jest do wprowadzenia, jeśli na rozchodowym zapisie kasowo/bankowym zostanie wybrana opcja: Kurs: Ustalony. Wówczas zapis zostanie przeliczony po kursie wprowadzonym przez Użytkownika, a nie kursie wynikającym z zastosowanej metody wyceny. Taka funkcjonalność może mieć zastosowanie w kilku sytuacjach, np: – odsprzedaży waluty do banku po kursie ustalonym przez bank, podczas korzystania z kredytu w rachunku bieżącym walutowym. W sytuacji odsprzedaży waluty do banku rozliczenie (kojarzenie) będzie wg FIFO, lub LIFO, natomiast wycena wg kursu kupna banku, któremu jednostka sprzedaje dewizy.

Wycena rozchodu środków pieniężnych wyrażonych w walutach obcych

Zakładka Kurs/Wycena

W związku z wprowadzeniem funkcjonalności magazynu walut zmianie uległ wygląd zakładki Kurs/Wycena na zapisie kasowo/bankowym. Zakładka ta została uzupełniona o informacje: o sposobie dokonywanego skojarzenia dokumentów przychodowych z rozchodowymi (parametr: Rozliczenie wg: ), o typie pobranego kursu (parametr Kurs wg: – jeśli kurs zostanie określony jako Ustalony na zapisie istnieje możliwość podania wartości kursu), o kwocie jaka pozostaje do wyceny (pole: Pozostaje do wyceny: ), o kwocie różnic kursowych z wyceny (pole: Kwota RK: ).

Na zakładce Kurs/wycena pojawiła się również tabelka, w której prezentowane są dokumenty, które biorą udział w wycenie. Dokumenty te prezentowane są w kolorze zielonym, jeśli program proponuje je do wyceny lub na czarno, jeśli wycena została już dokonana i dokumenty biorą w niej udział. W sytuacji kiedy do wyceny proponowany jest zapis KP późniejszy niż wyceniane KW, oznaczony on będzie dodatkowo żółtym tłem.

Dokonanie wyceny i ustalanie wartości zapisu rozchodowego

Wycena rozchodu środków pieniężnych wyrażonych w walutach obcych dokonywana jest na zakładce Kurs/Wycena rozchodowego zapisu kasowo/bankowego. Podczas wprowadzania zapisu rozchodowego, jeśli w danym rejestrze znajdują się odpowiednie zasoby środków pieniężnych, program proponuje, które zapisy mogą zostać skojarzone z wprowadzanym zapisem rozchodowym. Zapisy proponowane są przez program wg wybranej dla danego rejestru metody. Proponowane zapisy prezentowane są w kolorze zielonym. Dokonanie wyceny następuje poprzez naciśnięcie przycisku: [Wyceń]. Wybór tego przycisku powoduje zaakceptowanie zaproponowanej przez program propozycji wyceny i powiązanie przedstawionych zapisów przychodowych z wprowadzanym zapisem rozchodowym. Dodanie wyceny możliwe jest tylko z poziomu zapisu rozchodowego, na zapisie przychodnym wykonanie wyceny nie jest dostępne. Jeśli na zapisie rozchodowym kurs ma być pobierany wg metody LIFO lub LIFO, wartość i kwota pozostająca do rozliczenia w PLN takiego zapisu jest nieznana do momentu dokonania wyceny. Kwoty te prezentowane są w wysokości 0 PLN, jeśli zapis nie jest wyceniony.

Po dokonaniu wyceny, zostaje ustalona wartość w PLN wprowadzanego rozchodowego zapisu kasowo/bankowego na podstawienie wartości skojarzonych z nim zapisów przychodowych. Warto zauważyć, że w takiej sytuacji dokonaniu wyceny nie towarzyszy naliczenie różnic kursowych od własnych środków pieniężnych.

Jeśli natomiast kurs określony jest jako Ustalony, wartość, kwota pozostaje do rozliczenia i kwota pozostaje do wyceny wprowadzanego zapisu od razu przeliczane są również na walutę systemową. W takiej sytuacji od razu znana jest wartość w PLN dodawanego zapisu, mimo że nie został on jeszcze wyceniony.

Tak jak to już zostało przedstawione powyżej wycena dokonywana jest zgodnie z propozycją przedstawioną przez program wg przyjętej metody. Jeśli okaże się, że w danym rejestrze brak jest wystarczających zasobów pieniężnych do dokonania wyceny przy kursie określonym jako FIFO lub LIFO, program poinformuje o tym w momencie dokonywania wyceny. Po wybraniu przycisku: Wyceń pojawi się komunikat, informujący o tym, że zapis został wyceniony tylko częściowo. Identyczna informacja pojawi się, gdy zapis nie zostanie w ogóle wyceniony, np. z powodu braku zapisów przychodowych w rejestrze.

W efekcie częściowej wyceny na zakładce Kurs/Wycena wartość zapisu ustalona jest tylko częściowo na podstawie skojarzonego zapisu przychodowego. W polu: Pozostaje do wyceny zawarta jest informacja, jaka kwota z tego zapisu będzie jeszcze podlegała wycenie. Kwota ta podawana jest tylko w walucie obcej, gdyż jej wartość w walucie systemowej nie jest znana do momentu dokonania wyceny.

Natomiast w przypadku częściowej wyceny (z powodu braku odpowiednich zapisów przychodowych) zapisu rozchodowego wprowadzanego z kursem Ustalonym, program ustala pełną wartość zapisu w PLN oraz informuje o braku możliwości dokonywania całkowitej wyceny. Po wybraniu przycisku: Wyceń pojawia się komunikat, informujący o braku zapisów przychodowych koniecznych do rozliczenia wyceny. Wycena dokona się w takiej sytuacji tylko częściowo. Identyczna informacja pojawi się, gdy zapis nie zostanie w ogóle wyceniony, np. z powodu braku zapisów przychodowych w rejestrze.

W efekcie częściowej wyceny zapisu rozchodowego z kursem Ustalonym na zakładce Kurs/Wycena w polu: Pozostaje do wyceny zawarta jest informacja, jaka kwota z tego zapisu będzie jeszcze podlegała wycenie. Wartość pozostająca do wyceny podana w takim przypadku jest w walucie systemowej oraz w walucie obcej, gdyż znana jest wartość kursu (kurs: Ustalony) po jakim ta kwota ma zostać przeliczona.

Przedstawiony powyżej sposób dokonywania wyceny dotyczy wyceny dokonywanej świadomie przez Użytkownika programu w momencie dodawania zapisu rozchodowego. Wycena rozchodu środków pieniężnych jest również automatycznie wykonywana przez program zgodnie z przyjętą na rejestrze metodą w sytuacjach opisanych poniżej. Wycena taka następuje zgodnie z uwagami podanymi powyżej, i co jest w tym związane, przytoczone komunikaty podczas dokonywania tej wyceny również mogą się pojawić. Wycena automatyczna następuje w poniższych sytuacjach:

W logu pojawiającym się w momencie dokonywania wyceny, znajduje się informacja o wycenionych, w ramach każdego ze wskazanych raportów, zapisach rozchodowych.

Wycena przez wskazanie

Od wersji 11.0 wprowadzona została funkcjonalność wyceny przez wskazanie.

Na formatce zapisu kasowo/bankowego, w oknie raportu oraz w na zakładce: Raporty rejestru kasowo/bankowego dodany został przycisk: [Wycena przez wskazanie].

Analogicznie, jak w przypadku opisywanej powyżej opcji – Wyceń, podczas wprowadzania zapisu rozchodowego, jeśli w danym rejestrze znajdują się odpowiednie zasoby środków pieniężnych, program proponuje, które zapisy mogą zostać skojarzone z wprowadzanym zapisem rozchodowym. Zapisy proponowane są przez program wg wybranej dla danego rejestru metody. Opcja – wycena przez wskazanie umożliwia operatorowi wybór zapisów, które mają brać udział w wycenie. Po naciśnięciu ikony [Wycena przez wskazanie] zostanie otwarte okno: Lista zapisów do wyceny, w którym system do wskazania udostępni zapisy przychodowe, których timestamp jest wcześniejszy od timestamp zapisu wycenianego. W przypadku zaznaczenia kilku zapisów o różnych datach, system wyceni/rozliczy zapisy w kolejności wybranej na rejestrze (FIFO/LIFO), bądź w kolejności zaznaczenia, w zależności od wybranej opcji w sekcji: Kolejność wyceny.

Usuwanie wyceny

Usuwanie dokonanej wyceny możliwe jest na zapisie kasowo/bankowym na zakładce Kurs/Wycena. Usunięcie wyceny dostępne jest pod przyciskiem: [Skasuj wycenę]. Skasowanie wyceny powoduje powrót do sytuacji, gdy program przedstawia propozycję dotyczącą skojarzenia tego zapisu z zapisami przychodowymi znajdującymi się w tym rejestrze. Skasowanie wyceny możliwe jest tylko z poziomu zapisu rozchodowego, na zapisie przychodnym usunięcie wyceny nie jest dostępne. Wycenę można usunąć do momentu zaksięgowania zapisu rozchodowego.

Jeśli na zapisie kasowo/bankowym rozchodowym kurs jest określony jako FIFO lub LIFO, usunięcie wyceny powoduje cofnięcie ustalenia wartości tego zapisu w walucie systemowej. W takiej sytuacji wartość tego zapisu w walucie systemowej ponownie wynosi 0 PLN. Usunięcie wyceny w takim przypadku możliwe jest, jeśli zapis kasowo/bankowy nie jest rozliczony. Jeśli taki zapis rozchodowy został rozliczony/skompensowany usunięcie skojarzenia wyceny nie będzie możliwe, gdyż na postawie wyceny została ustalona wartość tego zapisu.

Jeśli na zapisie rozchodowym zostanie wskazany kurs Ustalony, usunięcie wyceny z poziomu zakładki Kurs/Wycena również powoduje powrót do przedstawienia przez program propozycji wyceny. Wartość zapisu w walucie systemowej nie ulega jednak wyzerowaniu, gdyż wliczona jest ona na podstawie kursu Ustalonego. Usunięcie wyceny z poziomu zapisu możliwe jest do momentu dokonania rozliczenia/skompensowania tego zapisu.

Przedstawiony powyżej sposób usuwania wyceny dotyczy usuwania dokonywanego świadomie przez Użytkownika programu w poziomu zapisu rozchodowego. Usunięcia wyceny rozchodu środków pieniężnych można również dokonać w sytuacjach opisanych poniżej. Takie usunięcie następuje zgodnie z uwagami podanymi powyżej. Usunięcie wyceny możliwe jest również w poniższych sytuacjach:

Różnice kursowe związane z wyceną

Wycenie wg FIFO, LIFO nie towarzyszy naliczenie różnic kursowych, chyba że Użytkownik zrezygnuje z kursu podpowiadanego wg jednej z w/w metod i wprowadzi kurs z ręki, jako tzw. kurs Ustalony. Po dokonaniu skojarzenia takiego dokumentu KW (wprowadzonego po kursie Ustalonym) z KP, zostaje utworzony dokument różnicy kursowej, który otrzymuje status: Wycena. Dokument ten jest automatycznie księgowany, jeśli księgowany jest ostatni z dokumentów biorących udział w wycenie. Księgowanie to następuje automatycznie bez względu na ustawienia w konfiguracji systemu dotyczące sposobu księgowania dokumentów różnicy kursowej. Dokument różnicy kursowej księgowany jest na konto rachunku walutowego, które przypięte jest do rejestru, w którym dokonywana jest wycena oraz odpowiednio na konto ujemnych lub dodatnich różnic kursowych. Warunkiem koniecznym prawidłowego zaksięgowania takiego dokumentu różnicy kursowej, jest określenie konta przypisanego do rejestru kasowo/bankowego walutowego jako konta rozrachunkowego. W przypadku określenia kursu na KW jako Ustalonego z dokumentem mogą być związane dwa typy różnic kursowych: wynikające z wyceny (KP <-> KW) oraz ze standardowego rozliczenia (KW <-> Faktura).

Różnice kursowe z wyceny podpinane są na zakładce Kurs/Wycena zapisu kasowo/bankowego o wyższym kursie bez względu na to czy jest to zapis rozchodowy czy przychodowy. Na drugim zapisie biorący udział w wycenie, kwota wynikająca z różnicy kursowej prezentowana jest natomiast w polu: Kwota RK.

Różnice kursowe z wyceny prezentowane są również na zakładce: Stan raportu, w którym wycena ta została dokonana.

Księgowanie raportu z wycenionymi zapisami

Księgowanie wycenionego rozchodowego zapisu kasowo/bankowego następuje zgodnie z ogólnymi zasadami księgowania raportów kasowo/bankowych. W związku z tym, że wartość zapisu rozchodowego ustalana jest na podstawie kursów skojarzonych z nim zapisów przychodowych, jeśli na zapisie rozchodowym kurs zostanie wskazany jako określony wg metody FIFO lub LIFO, zapis rozchodowy księgowany jest po kursie wynikającym z tego skojarzenia.

Jeśli na zapisie rozchodowym kurs zostanie wskazany jako określony wg metody FIFO lub LIFO i zapis ten zostanie skojarzony z więcej niż jednym zapisem przychodowym, wartość zapisu rozchodowego zostanie ustalona na podstawie wszystkich skojarzonych z nim zapisów przychodowych. W takiej sytuacji po zaksięgowaniu raportu, z danym zapisem rozchodowym będzie powiązanych tyle dekretów wynikowych, ile zostało z tym zapisem skojarzonych zapisów przychodowych. Każdemu skojarzeniu odpowiada w takiej sytuacji osobny dekret. Takie księgowanie zapisu rozchodowego wynika z faktu, iż wartość tego zapisu została ustalona na podstawie kilku zapisów przychodowych, z których każdy był wprowadzony po innym kursie. Aby różnice kursowe związane z rozliczeniem transakcji wyliczały się w przyszłości prawidłowo, takie księgowanie zapisu, w podziale na zastosowane kursy, jest konieczne.

Jeśli zapis rozchodowy zostanie wprowadzony po kursie określonym jako Ustalony, a następnie zostanie skojarzony z więcej niż jednym zapisem przychodowym, to w wyniku jego zaksięgowania zostanie utworzony tylko jeden dekret wynikowy, gdyż wartość tego zapisu i kurs po jakim został wprowadzony jest ustalona, a nie wyliczana na podstawie zapisów skojarzonych.

Rozrachunek dekretów związanych z wyceną

Rozrachunek związany z wyceną rozchodu środków pieniężnych wyrażonych w walutach obcych dokonywany jest na koncie rozrachunkowym przypisanym do rejestru, w którym dokonywana jest wycena. Rozrachunek taki powstaje automatycznie w momencie zaksięgowania ostatniego raportu biorącego udział w wycenie. Dekrety zapisów przychodowych i rozchodowych zostają ze sobą rozrachowane w taki sam sposób, w jaki zostały ze sobą skojarzone zapisy.

Jeśli wykorzystywana jest funkcjonalność wyceny rozchodu środków pieniężnych wyrażonych w walutach obcych, to zaksięgowaniu skojarzonych zapisów musi towarzyszyć powstanie rozrachunku związanego z wyceną na koncie przypisanym do rejestru. W programie nie może mieć miejsca sytuacja, gdy mimo istnienia wyceny na zaksięgowanych zapisach kasowo/bankowych, na dekretach rozrachunek nie został utworzony. Rozrachunek dekretów zawsze w takim przypadku tworzony jest automatycznie przez program.

Warto podkreślić, że w systemie nie ma możliwości usunięcia wyceny poprzez skasowanie rozrachunków, które są z nią związane, powstałych na koncie rozrachunkowym rejestru. Podczas próby usunięcia takich rozrachunków pojawia się poniższy komunikat.

Usunięcie wyceny jest możliwe tylko sposób przedstawiony w podrozdziale: Wycena przez wskazanie.

Zmiana sposobu wyceny

W związku z tym, że sposób wyceny ustalany jest na poziomie całego rejestru, możliwy jest do ustalenia tylko raz podczas wprowadzania rejestru, bez możliwości zmiany. Po wprowadzeniu w rejestrze pierwszego raportu, opcja dotycząca wyceny na definicji tego rejestru ulega wyszarzeniu. Jeśli w kolejnym roku obrachunkowym zostaje podjęta decyzja o zmianie sposobu dokonywania wyceny należy założyć nowy rejestr kasowo/bankowym z nowym typem wyceny.

Raport o typie: Bilans Otwarcia

W raportach kasowo/bankowych walutowych istnieje możliwość wprowadzenia raportu: Bilans Otwarcia. Raport wprowadzony jako raport bilansu otwarcia oznaczony jest znacznikiem: RBO. W ramach tego raportu mogą być wprowadzane niewycenione zapisy z rejestru, w którym wycena była dokonywana tylko na kontach księgowych, np. w poprzedniej wersji programu, albo niewycenione zapisy pochodzące z rejestru o innym typie wyceny. Raport Bilansu Otwarcia może zostać wprowadzony mimo iż w rejestrze już istnieją raporty bieżące. Domyślnie raport ten otwierany jest z datą i godziną o dwie sekundy wcześniejszą niż pierwszy raport w tym rejestrze.

Na raporcie dostępne są parametry:

Odksięgowanie takiego raportu RBO możliwe jest jedynie z poziomu tego raportu, za pomocą opcji: Usuń dekret dostępnej spod prawego przycisku myszy.

Obsługa magazynu walut z zaznaczonym parametrem: Wycena rozchodu środków pieniężnych zapisami późniejszymi.

Do wersji 10.5 włącznie, w przypadku wyboru wyceny wg FIFO/LIFO, rozchód wyceniany jest na podstawie dokumentów przychodu, których data wystawienia (timestamp) jest wcześniejsza od daty dokumentu rozchodu. Nie ma możliwości wyceny rozchodu zapisami wystawionymi w terminie późniejszym. Z uwagi na sytuację, w której saldo na rachunku walutowym może mieć wartość ujemną np.: w związku z zaciągniętym kredytem a’konto spłaty bieżących zobowiązań, w wersji 11.0 wprowadzono możliwość wyceny zapisów rozchodowych z zapisami przychodowymi, których data wystawienia (timestamp) jest późniejsza od daty dokumentu rozchodu.

W takim przypadku wycena (ustalenie kursu) będzie możliwa wg:

Dodatkowo, pomimo kursu ustalonego (wprowadzonego ręcznie) rozliczenie (kojarzenie zapisów rozchodowych z przychodowymi) będzie możliwe wg zasad:

Parametr „Wycena rozchodu środków pieniężnych zapisami późniejszymi” wprowadzony został w wersji 11.0 i znajduje się na zakładce: Ogólne rejestru kasowo/bankowego.

Aktywacja parametru umożliwia wycenę/rozliczenie zapisów rozchodowych z zapisami przychodowymi, których data wystawienia (timestamp) jest późniejsza od daty dokumentu rozchodu.

Po zaznaczeniu parametru „Wycena rozchodu śr. pieniężnych zapisami późniejszymi możliwa jest:

Po zaznaczeniu parametru „Wycena rozchodu śr. pieniężnych zapisami późniejszymi” i wykorzystaniu opcji: Wycena przez wskazanie, możliwa jest:

Wycena rozchodu środków pieniężnych wyrażonych w walucie obcej – przykłady

Poniższe przykłady zaprezentują ogólnie rozumiane rozrachunki od strony dokumentów oraz dekretów i pozwolą lepiej zrozumieć sposób wyceny walutowych środków pieniężnych w systemie Comarch ERP XL.

Przykład 1 – wycena wg kursu FIFO lub LIFO

W poniższym przykładzie założono, że sposób wyceny na definicji rejestru został określony jako FIFO, a na zapisach rozchodowych kurs również został określony jako FIFO. Wszystkie poniższe operacje zostały wprowadzone w kwocie 100 EUR.

Zapisy zostały wprowadzone do rejestru kasowo – bankowego wg następującej kolejności:

Operacje biorące udział w rozliczeniach:

Ewidencja i rozrachunek dekretów związanych z w/w operacjami

Podczas wprowadzania zapisów rozchodowych, kurs na nich zostaje ustalony wg kursu pobranego ze skojarzonych z nimi zapisów przychodowych zgodnie z metodą FIFO. Skojarzenie zapisów nie powoduje w takim przypadku powstania różnic kursowych. Skojarzenie zapisów rozchodowych z zapisami przychodowymi nie powoduje ich wzajemnego rozliczenia, wobec czego dokumenty te mogą zostać rozliczone/skompensowane z innymi dokumentami. Dopiero w wyniku takiego rozliczenia/skompensowania powstają różnice kursowe. Po zaksięgowaniu wszystkich zapisów biorących udział w wycenie (po zaksięgowaniu raportów z tymi zapisami) na koncie rozrachunkowym „133 – Rachunek dewizowy” utworzony zostaje automatycznie rozrachunek pomiędzy dekretami skojarzonych ze sobą zapisów przychodowych i rozchodowych. W związku z tym nie ma potrzeby wykonywania dodatkowego rozrachunku ręcznie na dekretach pochodzących z zaksięgowania zapisów kasowo – bankowych.

Reasumując:

W powyższym przykładzie na koncie „133 Rachunek dewizowy” rozrachunek związany z wyceną rozchodu środków pieniężnych wyrażonych w walutach obcych został wykonany automatycznie w momencie zaksięgowania raportów, w których znajdują się zapisy biorące udział w skojarzeniu wyceny. W takiej sytuacji nie ma potrzeby ręcznego dokonywania rozrachunków. W tym przypadku nie zostały utworzone różnice kursowe związane z wyceną, gdyż kurs na zapisach rozchodowych był ustalany na podstawie kursów skojarzonych z nim zapisów przychodowych.

Przykład 2 – wycena wg kursu Ustalonego

W poniższym przykładzie założono, że sposób wyceny na definicji rejestru został określony jako FIFO, a na zapisach rozchodowych kurs został określony jako Ustalony. Wszystkie poniższe operacje zostały wprowadzone w kwocie 100 EUR, a kurs podany na zapisach rozchodowych był różny od kursu na zapisach przychodowych.

Zapisy zostały wprowadzone do rejestru kasowo – bankowego wg następującej kolejności:

Operacje biorące udział w rozliczeniach:

Ewidencja i rozrachunek dekretów związanych z w/w operacjami

Podczas wprowadzania zapisów rozchodowych, kurs na nich jest określony jako Ustalony. Zapisy te są kojarzone z niewycenionymi zapisami przychodowymi wg przyjętej na definicji rejestru metody kojarzenia, która w tym przypadku jest metodą FIFO. Skojarzenie zapisów powoduje w takim przypadku powstanie różnic kursowych z wyceny. Skojarzenie zapisów rozchodowych z zapisami przychodowymi nie powoduje ich wzajemnego rozliczenia, wobec czego dokumenty te mogą zostać rozliczone\skompensowane z innymi dokumentami. W wyniku takiego rozliczenia\skompensowania również powstają różnice kursowe. W tym przypadku są to różnice kursowe związane z realizacją transakcji. Po zaksięgowaniu wszystkich zapisów biorących udział w wycenie (po zaksięgowaniu raportów z tymi zapisami) na koncie rozrachunkowym „133 – Rachunek dewizowy” utworzony zostaje automatycznie rozrachunek pomiędzy dekretami skojarzonych ze sobą zapisów przychodowych i rozchodowych. Podczas księgowania raportów automatycznie księgowane są również różnice kursowe związane z wyceną rozchodu środków pieniężnych. Księgowanie przebiega na konto przypisane do definicji rejestru i odpowiednio konto dodatnich lub ujemnych różnic kursowych. Takie różnice kursowe są integralną częścią rozrachunku. W związku z tym, że różnice kursowe księgowane są automatycznie i rozrachunek na kontach powstaje również automatycznie nie ma potrzeby wykonywania dodatkowego rozrachunku ręcznie na dekretach pochodzących z zaksięgowania zapisów kasowo – bankowych.

Reasumując:

W powyższych przykładach na koncie „133 Rachunek dewizowy” rozrachunek związany z wyceną rozchodu środków pieniężnych wyrażonych w walutach obcych został wykonany automatycznie w momencie zaksięgowania raportów, w których znajdują się zapisy biorące udział w skojarzeniu wyceny. W takiej sytuacji nie ma potrzeby ręcznego dokonywania rozrachunków. W tym przypadku zostały utworzone różnice kursowe związane z wyceną, gdyż kurs na zapisach rozchodowych był podany jako kurs Ustalony.

Problem wyceny walutowych środków pieniężnych prześledzimy teraz na konkretnych danych liczbowych w następnym przykładzie.

Przykład 3 – wycena wg kursu FIFO, przez wskazanie na rejestrze z zaznaczonym parametrem: Wycena rozchodu środków pieniężnych zapisami późniejszymi.

W poniższym przykładzie założono, że sposób wyceny na definicji rejestru został określony jako FIFO, a na zapisach rozchodowych kurs również został określony jako FIFO. Wszystkie poniższe operacje zostały wprowadzone w kwocie 100 EUR.

Zapisy zostały wprowadzone do rejestru kasowo – bankowego wg następującej kolejności:

Operacje biorące udział w rozliczeniach:

Ewidencja i rozrachunek dekretów związanych z w/w operacjami

Podczas wprowadzania zapisów rozchodowych, kurs na nich zostaje ustalony wg kursu pobranego ze skojarzonych z nimi zapisów przychodowych zgodnie z metodą FIFO. Skojarzenie zapisów nie powoduje w takim przypadku powstania różnic kursowych. Skojarzenie zapisów rozchodowych z zapisami przychodowymi nie powoduje ich wzajemnego rozliczenia, wobec czego dokumenty te mogą zostać rozliczone/skompensowane z innymi dokumentami. Dopiero w wyniku takiego rozliczenia/skompensowania powstają różnice kursowe. Po zaksięgowaniu wszystkich zapisów biorących udział w wycenie (po zaksięgowaniu raportów z tymi zapisami) na koncie rozrachunkowym „133 – Rachunek dewizowy” utworzony zostaje automatycznie rozrachunek pomiędzy dekretami skojarzonych ze sobą zapisów przychodowych i rozchodowych. W związku z tym nie ma potrzeby wykonywania dodatkowego rozrachunku ręcznie na dekretach pochodzących z zaksięgowania zapisów kasowo – bankowych.

Przykład 4 – liczbowy

Przedsiębiorstwo prowadzi rachunek dewizowy w Euro.

W celu rejestracji na koncie księgowym wpływów, wydatków środków pieniężnych w walucie obcej założono następujące konta:

„133 Rachunek dewizowy” (konto bilansowe, rozrachunkowe, waluta konta – PLN)

„933 Rachunek dewizowy” (konto pozabilansowe, rozrachunkowe, waluta konta – EUR)

Powiązano ze sobą konta 133 i 933

Założono rejestr kasowy o nazwie „MW”, któremu przypisano walutę EUR oraz konto pozabilansowe, walutowe, rozrachunkowe, „933”, powiązane z kontem bilansowym, złotówkowym, rozrachunkowym, „133 Rachunek dewizowy”. Metoda wyceny została określona jako FIFO.

W miesiącu październiku miały miejsce następujące operacje:

W ramach rejestru wprowadzamy następujące dokumenty KP, KW:

Poniżej lista walutowych operacji kasowych/bankowych zarejestrowanych w systemie Comarch ERP XL.

Podczas wprowadzania zapisów rozchodowych dokonywana jest wycena wprowadzonych zapisów zgodnie z przyjętym na zapisie kursem: FIFO lub Ustalonym, oraz dokonywane jest skojarzenia zapisów przychodowych z rozchodowymi zgodnie z przyjęta metodą kojarzenia określoną na definicji rejestru, w tym przypadku metodą FIFO.

Wycena rozchodu środków pieniężnych w rejestrze EURO:

Jak widać z prezentowanego przykładu, wartość rozchodowanych środków pieniężnych w walucie PLN, po uwzględnieniu różnic kursowych wynosi 127.440,00 PLN.

Poniżej prezentacja zapisów księgowych w PLN na koncie 133 „Rachunek dewizowy” oraz w walucie obcej 933 „Rachunek dewizowy” w systemie Comarch ERP XL – po zaksięgowaniu wyciągu bankowego, czyli po uwzględnieniu wyceny również na poziomie konta rozrachunkowego przypisanego do rejestru, w którym następuje kojarzenie operacji rozchodowych z przychodowymi.